W dzisiejszych czasach pojęcie „klauzula sumienia” odnosi się głównie do sfery bioetycznej. Jest to wyjątkowa regulacja prawna, która – jeśli zostanie podpisana przez lekarza, gwarantuje mu możliwość powstrzymania się od wykonanie świadczeń zdrowotnych lub zabiegów, które są niezgodne z jego sumieniem.
[adsense]
Z zasady tej jasno wynika, że ani państwo ani żadna instytucja społeczna nie może zmuszać lekarza ani wywierać presji na jego osobie, jeżeli dane działanie byłoby nie zgodne z jego sumieniem. Jednak jak wiadomo zawód lekarza jest zawodem specyficznym oraz wyjątkowym. Nie może on przecież odmówić leczenia, szczególnie w momentach zagrożenia życia, tylko dlatego, że podpisał ową klauzulę, bowiem nie daje mu ona prawa do odmowy leczenia pacjenta w ogóle.
Warto również zaznaczyć, że klauzula sumienia może również zostać podpisana przez pielęgniarki oraz położne.
Jakie są uwarunkowania prawne klauzuli sumienia?
W polskim prawie warunki klauzuli sumienia, określa art. 39 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty z 1996 roku. Jak zostało już wyżej wspomniane, zgodnie z treścią tego artykułu podpisanie klauzuli sumienia, nie upoważnia w żadnym wypadku lekarza do odmowy leczenia w ogóle. Lekarz może odmówić pacjentowi tylko tych świadczeń , które są niezgodne z jego sumieniem, powinien więc zastosować inne możliwe środki leczenia czy przeprowadzić niezbędne badania. Tak więc klauzula sumienia, daje po prostu ograniczone prawo do odmowy leczenia.
Kolejnym aktem prawnym regulującym zasady klauzuli sumienia jest art. 7 Kodeksu Etyki Lekarskiej. Zgodnie z jego treścią, lekarz może w uzasadnionych przypadkach odmówić, odstąpić lub nie podjąć się leczenia, z wyłączeniem przypadków zagrażających życiu. Dodatkowo obowiązkiem lekarza w myśl tego artykułu jest wskazanie choremu innych możliwości uzyskania pomocy medycznej.
Jeżeli pielęgniarka lub położna odmówią wykonania zlecenia lekarskiego, które uznają za niezgodne ze swoim sumieniem, muszą przyczynę takiej odmowy dostarczyć lekarzowi zlecającemu lub przełożonemu na piśmie w trybie natychmiastowym. Wyjątek od zastosowania klauzuli sumienia, podobnie jak w przypadku lekarzy stanowi tutaj bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta.
Powołanie się na klauzule sumienia jest niedopuszczalne wówczas gdy ma na celu dyskryminację pacjenta ze względu na jego rasę, pochodzenie, poglądy polityczne, orientację seksualną itp.
Na co pozwala klauzula?
Klauzula sumienia umożliwia lekarzowi odmowę wykonania świadczeń w następujących działaniach:
- Aborcja – czyli zamierzone i celowe przedwczesne przerwanie ciąży. W Polsce aborcja jest prawnie dopuszczalna tylko w przypadku, gdy:
- jest wynikiem gwałtu;
- badania prenatalne lub inne przesłanki wskazują na głębokie, ciężkie i nieodwracalne upośledzenie płodu
- lub istnienie innej nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu; ciąża zagraża zdrowiu lub życiu kobiety.
- Eutanazja – czyli przyśpieszenie śmierci chorego człowieka poprzez podanie mu środków tę śmierć przyśpieszających lub zaprzestanie podawania leków lub czynności podtrzymujących funkcje życiowe. W Polsce eutanazja jest prawnie zakazana i uznawana za rodzaj zabójstwa.
- Selekcja eugeniczna.
- Przepisywanie pacjentom środków: antykoncepcyjnych, odurzających, dopingujących oraz aborcyjnych (wczesnoporonnych).
Klauzula sumienia nie może zostać zastosowana w sytuacjach nagłych w których zdrowie pacjenta jest bezpośrednio zagrożone oraz może dojść do ciężkiego uszkodzenia ciała – w takiej sytuacje lekarz bez względu na swoje przekonania oraz sumienia jest zobowiązany do udzielenia pomocy.
Jakie są warunki skorzystania z klauzuli?
Jeżeli lekarz odmawia wykonania świadczenia, które uważa za niezgodne ze swoim sumieniem, musi uzasadnić swoją decyzję. Cała „sytuacja” musi zostać bardzo szczegółowo i dokładnie udokumentowana. Najważniejszym jednak warunkiem jest wskazanie przez lekarza innego podmiotu, który dane świadczenie u pacjenta może wykonać.
Należy tutaj pamiętać, że lekarz powołuje się wyłącznie na własne sumienie i nie może się wypowiadać w imieniu całej instytucji czy wszystkich lekarzy. To co dla niego stanowi działanie niezgodne z jego sumieniem, dla innego lekarza może nie stanowić żadnej przeszkody w podjęciu leczenia danego pacjenta, taką właśnie metodą czy za pomocą takich czy innych środków.
[adsense]
Bardziej na wesoło
Źródło obrazka w TOPie: www.alegrzana.pl
Bardzo fajny i ciekawy artykuł. Logicznie zebrany w całość i jasno przedstawiony problem klauzuli sumienia.
Ostatnio jadąc w busie usłyszałam rozmowę pielęgniarek, które stwierdziły, że bardzo dobrze, ze taka klauzura obowiązuje. I jedna mówi, że nawet nie ma obowiązku odpowiadać na pytanie jeśli chodzi o polecenie innego lekarza np w przypadku zrobienia aborcji. Ale z 2 strony jak będzie właśnie jakiś fanatyk religijny, to wtedy w ogóle nie przepisze nawet tabletek przeciwbólowych :/ I tak źle i tak niedobrze
Ciekawe jak by to wyglądało we wojsku, kiedy to dowudca rozkazuje a podwładni odnoszą się do klauzuli
Moim zdaniem taka klauzula powinna być w każdym zawodzie
Miom zdaniem dobry pomysł z tą kauzulą, każdy człowiek posiada sumienie i powinien mieć możliwość odnieść się do niej.
Ciekawe, który lekarz ginekolog utrzymałby się na stanowisku, gdyby nie przepisywał środków antykoncepcyjnych…
Fragment z demotów bardzo dobry, daje do myślenia 😀