Definicja uzależnienia
W naukach humanistycznych oraz medycynie istnieje kilka definicji uzależnienia. Twórca wyuczonej teorii bezradności – Martin Seligman – definiuje uzależnienie od środków psychoaktywnych jako regularne zażywanie substancji, które prowadzą do zmiany zachowania. Zdaniem Marka D. Griffitsa, aby mogła być mowa o uzależnieniu należy stwierdzić występowanie następujących symptomów:
- lekceważenia innych potrzeb na rzec aktywności zażywania substancji psychoaktywnych,
- wystąpienia objawów abstynencyjnych po odstawieniu szkodliwej substancji,
- nasilenia konfliktów interpersonalnych,
- stopniowo podważający się próg tolerancji,
- nieskuteczne próby zerwania z nałogiem.
Rodzaje uzależnień
Uzależnienie może być: fizjologiczne, psychologiczne oraz społeczne. Charakterystycznym objawem uzależnienia fizjologicznego jest wystąpienie syndromu odstawienia. Dzieje się tak, dlatego że substancja psychoaktywna staje się ogniwem w procesie metabolicznym człowieka. Aspekt psychologiczny objawia się silnym pragnieniem zażywania środka psychoaktywnego, nad którym człowiek nie potrafi zapanować. W sytuacji, kiedy osoba uzależniona ma utrudniony dostęp do substancji stymulującej mózg mogą pojawić się stany depresyjne oraz wystąpić silne reakcje lękowe. Uzależnienie społeczne obejmuje dążenie do akceptacji osób wyznających podobne wartości. Z tym, że światopogląd wyznawany przez daną zbiorowość nie jest uznawany przez żadną z istniejących kultur. Równie często obok uzależnienia fizjologicznego, psychologicznego oraz społecznego wymienia się aspekt duchowy. Dotyczy on w skrajnych przypadkach przewartościowania osobistej hierarchii wartości przez osobę uzależnioną, kiedy to środek uzależniający stawiany jest przez nią na pierwszym miejscu.
Narkotyki stają się najważniejszą wartością w życiu osoby uzależnionej
Klasyfikacja ze względu na rodzaj środków uzależniających:
- uzależnienie od środków psychoaktywnych, w tym: alkohol oraz narkotyki,
- uzależnienie od czynności, w tym: hazard, pracoholizm, uzależnienie od Internetu i inne,
- uzależnienie od ludzi i innych grup społecznych.
Rozpowszechnienie narkotyków
Z badań przeprowadzanych w szkołach wynika, że co czwarty z polskich uczniów miał kontakt z narkotykami. Najwyższy odsetek odnotowano wśród uczniów szkół zawodowych, zaś najniższy w liceach. Uczniowie szkół średnich przyznają się najczęściej do palenia marihuany i haszyszu, jednak aktualnie największy problem mogą stanowić tzw. dopalacze.
Uczniowie szkół średnich przyznają się najczęściej do palenia marihuany
Oznaki uzależnienia
W zależności od rodzaju zażywanego narkotyki mogą wystąpić różne objawy świadczące o uzależnieniu. Charakterystycznym objawem jest zmiana zachowania oraz labilność emocjonalna. Wzrost aktywności, niepodatność na zmęczenie oraz brak apetytu może świadczyć o zażywaniu środków pobudzających, w tym: kokainy, nikotyny, amfetaminy czy roślin takich jak: wilcza jagoda, chrzan oraz lubczyk. Niepokojącym objawem, który powinien wzbudzić czujność wśród bliskich są rozszerzone źrenice, które nie reagują na światło. Odwrotnie jest w przypadku środków tłumiący, takich jak: alkohol, tabletek uspokajających czy usypiających, które powodują zwężenie źrenic.
