Za jedną z przyczyn wad wymowy u dzieci uważa się m.in.: brak odpowiedniej edukacji kobiet w ciąży. Wady wymowy dzielimy na egzogenne oraz endogenne. Warto podkreślić, że mogą wynikać one zarówno ze zmian anatomicznych aparatu artykulacyjnego, ale także z nieprawidłowych wzorców środowiskowych.
Najczęstsze wady wymowy
Dzieci cierpiące na wady wymowy często mają problem z komunikacją oraz wyrażaniem swoich uczuć i emocji wobec osób dorosłych. Dodatkowo dochodzą trudności w szkole związane z nauką, jak i funkcjonowaniem wśród rówieśników. Do najczęściej występujących wad wymowy zalicza się:
- sygmatyzm,
- rotacyzm,
- kappacyzm,
- gammacyzm,
- lambdacyzm
- nosowanie.
Seplenie polega na nieprawidłowej artykulacji spółgłosek, w tym: s, z ,c, dz, sz, ż/rz, cz, dż, ś, ź, ć, dź. W logopedii rozróżnia się różne rodzaje seplenienia, m.in.: boczne, wargowozębowe, przyzębowe, dorsalne i wiele innych.
Do najczęstszych przyczyn sygmatyzmu zalicza się:
- upośledzenie słuchu,
- nieprawidłowy zgryz,
- nieprawidłowa budowa aparatu mowy,
- nieprawidłowa budowa języka,
- utrudnione oddychanie nosem,
- naśladownictwo,
- zbyt duże lub obniżone napięcie języka,
- anomalie zębowe,
- stany chorobowe górnych dróg oddechowych.
Okres prenatalny a wady wymowy
Zdaniem B. Rocławskiego i E. Stecko opieką logopedyczną powinny być objęte nie tylko dzieci w okresie dorastanie, ale przede wszystkim dzieci w okresie prenatalnym. Należy pamiętać, że właśnie w okresie prenatalnym kształtuje oraz rozpoczyna się funkcjonowanie narządów mowy. To czy dziecko w przyszłości będzie cierpiało na wady wymowy w dużej mierze zależy od stylu życia matki w czasie ciąży. Uszkodzenia narządu mowy mogą wynikać w przewlekłych chorób lub zażywania substancji psychoaktywnych w trakcie odmiennego stanu kobiety.
Karmienie piersią w wady wymowy
Lekarze polecają karmienie piersią kobietom z kilku powodów. Do najbardziej rozpowszechnionych argumentów zalicza się nabywanie przez noworodka odporności oraz stymulowanie szybszego rozwoju społecznego i emocjonalnego dziecka. Nie każda kobieta jednak ma świadomość, że dzieci karmione piersią ćwiczą naturalny mięsień aparatu artykulacyjnego oraz oddychanie przez jamę ustną. Język dziecka podczas karmienia przygotowuje się do bardziej skomplikowanych zadań, jakie czekają go w niedalekiej przyszłości, np. nauki mowy.
Profilaktyka logopedyczna
Nie bez znaczenia na powstawanie wad wymowy ma pozycja dziecka podczas spania bądź spacerów w wózku. Rodzice powinni zadbać o to, aby główka dziecka zawsze była położona nieco wyżej niż reszta tułowia. Dzieci, które zaczynają się uczyć chodzić oraz mówić powinny nie używać już smoczka, dlatego że blokuje on naturalne ruchy języka. Używanie smoczka u dzieci po pierwszym roku życia jest bezzasadne, ponieważ w tym okresie nie ma już odruchu ssania. Dodatkowo smoczek może znaczącą opóźnić naukę mowy oraz jest jedną z przyczyn seplenienia bocznego.
Ponadto rodzice powinni wystrzegać się w rozmowie z dzieckiem tzw. spieszczania, czyli przesadnego zdrobnienia oraz przeinaczania słów.
Dziecko powinno być bacznie obserwowane przez opiekunów w trakcie wszystkich etapów rozwoju mowy
Należy poważnie traktować różnego rodzaju zmiany zapalne w jamie nosowej oraz zapalenia uszu u dzieci, które są z jedna najczęstszych przyczyn wad wymowy. Dziecko powinno być bacznie obserwowane przez opiekunów w trakcie wszystkich etapów rozwoju mowy. W wieku przedszkolnym dzieci powinny uczęszczać na zajęcia edukacyjne prowadzone przez logopedę, nawet jeśli nie ma widocznych ku temu wskazań.
