W literaturze przedmiotu, zostało zaprezentowanych wiele koncepcji etapów wypalenia zawodowego.
Koncepcja etapów wypalenia zawodowego Jorga Fenglera
- Grzeczność i idealizm – pracownik jest zafascynowany pracą. Przynosi mu ona dużą satysfakcję. Postrzega ją w samych superlatywach oraz pozytywach. W stosunkach z klientami, współpracownikami oraz przełożonymi zawsze jest miły oraz grzeczny.
- Przepracowanie – pojawiają się pierwsze oznaki zmęczenia i wyczerpania emocjonalnego. Pracownik czuje się coraz bardziej zmęczony, a stan taki utrzymuje się przez długi czas.
- Coraz mniej grzeczności – pojawiają się pierwsze niegrzeczne zachowania w stosunku do innych. Klienci traktowani są przedmiotowo, bez należytego im szacunku.
- Poczucie winy z powodu własnego zachowania – jest to reakcja organizmu ma nieodpowiednie i naganne zachowania związane ze współpracą z innymi.
- Zwiększający się wysiłek, aby jednak być solidnym i szanować innych ludzi – pracownik stara się, aby jego praca była wykonywana na jak najwyższym poziomie. Stara się być solidny, a powierzona zadania wykonuje bardzo dokładnie. W wykonywaną pracę, wkłada bardzo duży wysiłek.
- Brak sukcesów – wykonywanej pracy towarzyszy brak widocznych sukcesu. Pracownik ma poczucie, iż jego praca nie ma większego sensu i nie przynosi pożądanych efektów.
- Bezradność – uczucie bezradności w konfrontacji z wymaganiami stawianymi przez innych. Jednostka ma przekonanie, że nie jest w stanie sprostać zadaniom jakie są jej powierzane.
- Utrata nadziei – pojawia się poczucie, iż nie ma szansy na zmianę oraz poprawę wyników pracy oraz stosunków między klientami, współpracownikami oraz przełożonymi.
- Wyczerpanie – problemy w sferze emocjonalnej. Pojawiają się złość, gniew, pretensję do klientów, apatia.
- Wypalenie – zaczynają być widoczne wyraźne objawy wypalenia zawodowego, oraz jego poważne konsekwencje: obwinianie siebie, nieobecności w pracy, uzależnienia, a w wysoce skrajnych przypadkach samobójstwa.
Koncepcja etapów wypalenia zawodowego psychologów z American Psychology Association
Wyróżnili oni następujące charakterystyczne dla wypalenia zawodowego etapy:
- Miesiąc miodowy – to okres wielkiego zauroczenia pracą oraz pełnej satysfakcji zawodowej. Charakterystyczne dla tego okresu są: energia, optymizm oraz wysoki entuzjazm.
- Przebudzenie – czas, w którym jednostka zauważa, iż idealistyczna wizja jego pracy jest wysoce nierealistyczna. Aby, powrócił obraz z poprzedniej fazy, osoba zaczyna pracować coraz więcej, wkładając w wykonywaną pracę coraz więcej wysiłku i zaangażowania, tak aby wyidealizowany obraz nie uległ zaburzeniu.
- Szorstkość – realizacja oraz wykonywanie zadań w tym okresie, wymaga od pracownika coraz więcej zaangażowania. Pojawiają się pierwsze kłopoty związane z kontaktami nie tylko z klientami i współpracownikami, ale również z rodziną.
- Wypalenie pełnoobjawowe – rozwija się pełne wyczerpanie emocjonalne oraz fizyczne. Mogą temu towarzyszyć stany depresyjne, poczucie pustki i osamotnienia oraz braku wsparcia ze strony najbliższych.
- Odradzanie się – to okres leczenia skutków wypalenia zawodowego, oraz powrót do prawidłowego funkcjonowania w środowisku nie tylko zawodowym ale też rodzinnym.
Jak widać proces wypalenia zawodowego jest czymś, co niekiedy może trwać nawet kilka lat.
Skoro syndrom wypalenia zawodowego, to indywidualna kwestia każdego człowieka, nie można stwierdzić, iż każdy dokładnie w taki sam sposób doświadczał będzie owego zjawiska.
Zestawienia tego typu jednak służą do autodiagnozy, w celu odnalezienia niepokojących objawów.
Źródło
Tekst zaczerpnięty z pracy magisterskiej absolwentki Uniwersytetu Rzeszowskiego.