+6 (6)
Choroby ze spektrum autystycznego dotyczą przede wszystkim dzieci i są całościowym zaburzeniem rozwoju. Pierwsze symptomy pojawiają się już u kilkunastomiesięcznych niemowląt, a do pełnej diagnozy dochodzi najczęściej do 3-go roku życia. Nieleczone prowadzą do poważnych zaburzeń funkcjonowania. Choroby te mają specyficzny charakter, różną je głębokość i zakres nieprawidłowości. Dotyczą one głównie 3 sfer: interakcji społecznej, komunikacji, a także sztywności i powtarzalności zachowań (stereotypia). Mówiąc o spektrum zaburzeń autystycznych (ADS) mamy na myśli liczne schorzenia, tj.: autyzm, zespół Aspergera, upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się, zaburzenia semantyczno-pragmatyczne, hyperleksja. Zaburzenia te trwają całe życie, objawy nie są stałe, zmieniają się wraz z wiekiem i rozwojem. Mimo iż schorzenia te pojawiają się 4 razy częściej u chłopców niż u dziewczynek, to właśnie one maja cięższy przebieg choroby.
Jeśli chodzi o skalę zachorowań, to choroby autystyczne dotykają ok. 0,6% populacji Unii Europejskiej, co stanowi ok. 5 mln osób (dane z 2009r.). Nie ma dokładnych badań co do liczby chorych w Polsce, szacuje się, że może być ich nawet 30 000 osób.
Specjaliści maja różne teorie co do przyczyn zaburzeń autystycznych, mogą to być uszkodzenia fizjologiczne, neurologiczne, psychiczne, także uraz okołoporodowy, odrzucenie dziecka przez matkę czy uszkodzenie mózgu. Wykształcenie ani stopa życiowa rodziców nie ma wpływu na występowanie schorzenia. Autystyczne zaburzenia są trzecim najczęstszym zaburzeniem umysłowym, występuje częściej niż zespół Down’a. Jeśli chodzi o terapię, to istotne jest szybkie i wczesne rozpoznanie problemu. Dzięki temu dzieci mają szanse na względnie normalny rozwój.
Typowymi objawami chorób autystycznych są brak kontaktu wzrokowego z innymi osobami, „przeźroczystość” osób otaczających dziecko, zaburzenia relacji międzyludzkich, trudności w podporządkowaniu się regułom społecznym wskutek ich niezrozumienia, dzieci rzadko mówią, nie komunikują się gestami, nie spełniają poleceń, mają kłopot ze wskazywaniem, z naśladowaniem zachowań czy czynności, nie potrafią tworzyć dłuższych wypowiedzi, trudno im utrzymać konwersację, cechują je skrajne formy zaburzeń koncentracji. Nasilenie poszczególnych objawów może być różne, z wiekiem też zaburzenia autystyczne prowadzić mogą do innych schorzeń psychicznych, jak upośledzenie umysłowe, mózgowe porażenie dziecięce, wady wzroku i słuchu. Małe dzieci z autyzmem maja trudności w zabawie z rówieśnikami, nie interesują się innymi, gdy coś idzie nie po ich myśli reagują krzykiem, kopaniem. Często nie są wstanie dzielić się zabawkami z innymi, ustępować, negocjować czy robić czegoś na zmianę z innymi. W przypływie chęci kontaktu z rówieśnikiem mogą zaczynać zabawę niewłaściwie, np. przez popchnięcie, uderzenie. Nie zdają sobie sprawy z siły jaka dysponują, bywają niechcący agresywne. Kontakt fizyczny z takimi dziećmi jest bardzo utrudniony i zawsze odbywa się na ich warunkach. Mają też zaburzone czucie bólu, cechuje je wysoki stopień odporności na mechaniczne urazy. Nie reagują na nie płaczem, nie oczekują pocieszenia.
Nie ma medycznego czy psychologicznego testu diagnozującego choroby autystyczne. Wynika ona z obserwacji dziecka, stopnia komunikacji z nim, postępów w rozwoju. Rozpoznanie jest trudne, ciężko też określić jednoznacznie, która z chorób spektrum autystycznego dotyka dane dziecko. Mimo iż choroby autystyczne diagnozuje się od 1943r. do dziś nie są one uleczalne, nie ma leku na tego typu zmiany mózgowe, nie da się przywrócić chorego do stanu normalnego zdrowia fizycznego i psychicznego. Możliwe jest jedynie tłumienie objawów i zaawansowana psychoterapia prowadzona przez całe życie, mająca na celu usprawnienie chorego w zakresie mowy, zachowania, dobrego stanu wzroku i słuchu.
Jeszcze do niedawna autystyczne choroby były postrzegane tylko jako zaburzenia o etiologii psychiatrycznej. Niedawno zauważono przypadki, iż diagnoza autyzmu miała miejsce po okresie normalnego rozwoju. Stąd wysnuto wniosek, że doszło do jakiegoś wtórnego uszkodzenia systemu nerwowego. Zaczęto też przyglądać się zaburzeniom somatycznym u tych dzieci.
Powtarzające się u większości przypadków zaburzenia biochemiczne to:
-
uszkodzenia przewodu pokarmowego (tj. nieprawidłowe wchłanianie, trawienie, zaburzenia przepuszczalności jelit) -> zbyt mało składników odżywczych trafia do krwi, a wraz z nią do mózgu
-
alergie i osłabiony układ immunologiczny (zaburzenia odporności związane z nieprawidłowościami limfocytów T) -> przeciwciała uszkadzają osłonki mielinowe komórek nerwowych, powstaje problem autoagresji
-
niedobory pierwiastków i witamin (cynk, magnez, selen, chrom, witamin C, B6, B12, A, E, kwasu foliowego), wynika to z patologicznego upodobania sobie tylko niektórych potraw przez chore dzieci
-
zatrucia rtęcią i innymi metalami ciężkimi (nieprawidłowa detoksykacja organizmu) -> uszkodzenia mowy, słuchu, drętwienie ciała, nadwrażliwość na dźwięk i dotyk, zaburzenia myślenia, niepokój, nieprawidłowa gospodarka neuroprzekaźnikami
-
zaburzenia równowagi flory bakteryjnej (jej brak naraża organizm na atak grzybów i ich toksycznych metabolitów) -> toksyny atakują układ nerwowy i immunologiczny
-
nietolerancja glutenu i kazeiny (genetycznie uwarunkowane braki odpowiednich enzymów trawiennych) -> nierozbite w sposób prawidłowy białka zakłócają prace komórkom nerwowym
Doprowadziło to do tego, że w terapii chorób autystycznych poza leczeniem psychiatrycznym włączono odpowiednia dietę, dobiera się indywidualnie dawki witamin i suplementów, kontroluje się i wspomaga pracę jelit, stosuje się preparaty podnoszące odporność oraz chelatowanie metali ciężkich.
Jak już wcześniej wspomniano spektrum chorób autystycznych to kilkanaście schorzeń o różnym stopniu zaawansowania zaburzeń. Poza typowym autyzmem dziecięcym na szczególną uwagę zasługuje zespół Aspergera (ZA). Osoby na niego cierpiące mają upośledzone umiejętności społeczne, trudno im nawiązywać kontakt, a ich reakcje bywają nieadekwatne do sytuacji. Nie posiadają one upośledzenia umysłowego, jednak swymi obsesyjnymi zainteresowaniami i specyficznym trybem myślenia traktowani są jak ekscentrycy. Żyje im się łatwiej w społeczeństwie, niż chorym na typowy autyzm. W dzieciństwie nie wykazują zaburzeń o charakterze opóźnienia umysłowego. W przeciwieństwie do autyzmu dziecięcego zespół Aspergera można zdiagnozować nawet w wieku dorosłym. We wczesnym rozwoju objawy są trudne do zdefiniowania, często łagodniejsze, nie tak wyraźne jak w innych autystycznych chorobach. Jedyne co niepokoi rodziców w tym okresie to zaburzona komunikatywność ze społeczeństwem, z rówieśnikami, a także wyszukany język dziecka. Kilkulatki używają skomplikowanych sformułowań, trudnych słów i rozbudowanych zdań. Słownictwo jest nadmiernie poprawne, wyszukane, a ton wypowiedzi monotonny. Dzieci obciążone tą chorobą nie rozumieją żartów, ironii i przenośni, wszystko traktują dosłownie. Cechą charakterystyczną osoby chorej na ZA jest jego obsesyjna pasja, będąca powodem każdej rozmowy i zabawy. Może to być kosmos, dinozaury, zespoły muzyczne, filmy, zwierzęta itd. Zanim postawi się diagnozę konieczna jest długotrwała obserwacja dziecka. Terapia jest wielokierunkowa, dotyczy ona przede wszystkim pracy nad rozwojem umiejętności integracji społecznej, a więc liczne dyskusje, pytania, rozmowy z dzieckiem, słuchanie, zawieranie znajomości, wystawianie dziecka na krytykę i odmawianie. Prawidłowo przeprowadzana terapii umożliwia dziecku, a z czasem dorosłemu prawidłowe funkcjonowanie, zarówno na szczeblu rodzinnym jak i zawodowym.
Wychowywanie dziecka z chorobą ze spektrum autystycznego jest zadaniem bardzo trudnym dla rodziców. Są oni zagubieni, często bezradni, ze sprzecznymi informacjami zarówno o samej chorobie jak i o diagnozie własnego dziecka. Fakty przedstawiane przez lekarzy i psychologów często są rozbieżne, uzyskanie diagnozy wymaga specjalistów, a nie każdy rodzic ma do takiego dostęp. Terapia w naszym kraju tez jest bardzo ograniczona. Mówi się zatem, że choroba autystyczna, podobnie jak alkoholizm, dotyka nie tylko samego chorego, ale całej rodziny i bliskich.
