Chłoniak to choroba nowotworowa układu chłonnego o charakterze złośliwym w mniejszej lub większej sile. Nie jest rakiem, jednak nieleczony może prowadzić do śmierci. Wykrycie wczesnego stadium umożliwia całkowite wyleczenie. Przez nowotwór rozumiemy każdą patologiczną zmianę rozrostową w organizmie, natomiast rak jest podtypem nowotworu, najczęściej występuje u dorosłych i polega na nadmiernym namnażaniu się komórek nabłonka (np. rak płuc to namnażanie się komórek nabłonka w płucach). U dzieci natomiast najczęściej występującym nowotworem jest białaczka (zaburzenia z nadmiaru krwinek białych w szpiku kostnym). Białaczka i chłoniak mają wiele cech wspólnych, takich jak przyczyny i przebieg.
Chłoniak jest niekontrolowanym rozrostem białych krwinek (limfocytów B, T i NK). Rozrost zachodzi w układzie chłonnym, a więc w węzłach chłonnych i w śledzionie, czasem w szpiku i wątrobie. Stąd niekiedy diagnozuje się zespół „białaczka-chłoniak”. Czasami rozróżnienie tych 2 schorzeń jest na tyle trudne, że o diagnozie decyduje miejsce pierwszych, pierwotnych zaburzeń z namnażaniem (szpik lub układ chłonny).
Rodzaje chłoniaków
Występuje ok. 70 rodzajów chłoniaków, a wśród nich rozróżniamy 2 grupy: chłoniaki ziarnicze i chłoniaki nieziarnicze.
Chłoniak ziarniczy to tzw. choroba Hodgkina („ziarnica złośliwa”, rokowania są dobre, z choroby w dobrym zdrowiu wychodzi 8 na 10 pacjentów). Co roku zapada na to schorzenie ok. tysiąca Polaków. Choroba rozwija się bezobjawowo, rozpoznaje się jedynie powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, nadobojczykowych, w dołach pachowych, w śródpiersiu, niekiedy towarzyszy temu gorączka, pocenie nocne, świąd. Aby zdiagnozować chorobę Hodgkina należy się poddać badaniu histopatologicznemu (pobranie w całości węzła chłonnego). W przypadku tej odmiany stosuje się chemio- i radioterapię.
Na chłoniaki nieziarnicze rocznie zapada 6000 Polaków, większość to mężczyźni po 60-ce. Niestety statystyki pokazują wzrost zachorowań wśród młodych ludzi, 13-24-latków. Jest to schorzenie układu limfatycznego, składającego się z węzłów chłonnych, szpiku kostnego, grasicy, śledziony i naczyń chłonnych, w których płynie limfa. Tkanka limfatyczna znajduje się także w skórze, płucach i żołądku. Limfa przepływa przez węzły chłonne i zbiera z nich szkodliwe i niepotrzebne organizmowi substancje, np. wirusy, bakterie, komórki obumarłe i nowotworowe. Limfa zawiera komórki zwane limfocytami, które są rodzajem białych krwinek niezbędnych do walki z zakażeniami i chorobami.
Istnieje wiele rodzajów chłoniaka nieziarniczego:
- chłoniak skórny T-komórkowy
- chłoniak rozlany z dużych komórek B
- chłoniak grudkowy
- chłoniak w przebiegu HIV
- chłoniak Burkitta
- chłoniak typu MALT
- chłoniak tarczycy
- chłoniak anaplastyczny.
Przyczyny powstawania chłoniaków nieziarniczych
Chłoniaki tego typu pojawiają się zwykle przypadkowo, powstają wskutek błędu DNA, nie jest to choroba zakaźna, nie przenosi się z człowieka na człowieka.
Istnieje jednak szereg czynników mogących go wywołać, np.:
- zakażenie HIV, bakterią Helicobacter pylori, wirusem zapalenia wątroby typu C
- praca w zakładach pogrzebowych
- praca w salonach kosmetycznych
- praca przy produkcji paliw, gumy, leków
- praca przy obróbce drewna i metali
- praca w pralniach chemicznych
- palenie papierosów, zażywanie narkotyków
- kontakt ze środkami ochrony roślin i azotanami
- kontakt z substancjami używanymi do produkcji pestycydów
- leki stosowane w padaczce, np. fenytoina
- amoniak i rozpuszczalniki organiczne, np. benzen.
O szczególna ostrożność muszą dbać osoby o słabej odporności, z alergią, astmą, celiakią, gruźlicą, po przeszczepach, transfuzji, radioterapii.
