Jakie mogą być problemy z męskim nasieniem?

O problemach z męską niepłodnością można mówić po 12 miesiącach regularnego współżycia bez zabezpieczenia, po którym nie doszło do zapłodnienia. W takiej sytuacji warto udać się do seksuologa, który zleci odpowiednią diagnostykę. Przy podejrzeniu, że źródłem problemów jest niepłodność mężczyzny, wskazane będzie wykonanie badania morfologii nasienia. Obejrzenie ejakulatu pod mikroskopem z obiektywem do imersji (czyli o zbliżeniu x1000) pozwala na dokładną ocenę cech budowy plemników oraz ich aktywności, ilości oraz objętości w spermie. Poniżej przestawiamy klasyfikację głównych wad nasienia.

Zaburzenia ilości plemników

Ze względu na masową produkcję plemników, wynoszącą kilka milionów dziennie, niemożliwe jest, aby w spermie znajdowały się wyłącznie te, które są prawidłowo zbudowane. U mężczyzn płodnych, jak i niepłodnych odsetek „dobrych” plemników wynosi przeważnie od 0 do 30 proc.

Za normę (według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia) wystarczającą do poczęcia dziecka drogą naturalną uznaje się natomiast ich odsetek na poziomie 4 proc. Jakie zaburzenia związane z ilością plemników mogą zostać wykryte podczas badania nasienia?

• Oligospermia– to sytuacja, w której w ejakulacie znajduje się bardzo niska liczba plemników (mniej niż 15 mln/ml, ale więcej niż 0,1 mln/ml). W niektórych przypadkach (po właściwie dobranym leczeniu, np. usunięciu częściowej niedrożności nasieniowodów) możliwe jest zapłodnienie naturalne lub wykorzystanie nasienia do technik wspomaganego rozrodu.
• Kryptozoospermia– oznacza sytuację, w której podczas szczegółowego badania mikroskopowego odwirowanego osadu z preparatu bezpośredniego ze spermy dostrzegalne są pojedyncze plemniki (znacznie mniej niż 0,1 mln/ml). Prawidłowo zbudowane i ruchliwe plemniki w tym przypadku mogą zostać wykorzystane do technik wspomaganego rozrodu, np. ICSI (docytoplazmatycznego wstrzykiwania plemników).
• Azoospermia – czyli zupełny brak plemników w ejakulacie, który wyklucza możliwość naturalnego zapłodnienia.

Problemy z objętością nasienia

Kłopoty z płodnością pojawiają się również, gdy jedna porcja ejakulatu (nawet z prawidłowo zbudowanymi plemnikami) jest zbyt mała lub za duża.

Wszelkie odstępstwa od normy, wynoszącej 2 do 6 ml, mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie. Jakie konkretnie zaburzenia można wymienić w tej kategorii?

• Hipospermia– ilość mniejsza niż 2 ml, ale większa niż 0,5 ml. Stan ten może być trwały (gdy jest efektem przebytych chorób zakaźnych lub wad w budowie narządów płciowych) lub przejściowy u mężczyzn, którzy w krótkim czasie odbyli dużą liczbę stosunków zakończonych wytryskiem lub przyjmowali niektóre leki, sterydy bądź kokainę i marihuanę.
• Aspermia– to przypadek, gdy wydzielana w trakcie jednego wytrysku ilość spermy jest mniejsza niż 0,5 ml. Dochodzi do niej na skutek zablokowania odpływu nasienia, występowania wytrysku wstecznego lub niewytwarzania składników płynu nasiennego.
• Hiperspermia– można o niej mówić, gdy jednorazowo wydzielane jest więcej niż 6 ml ejakulatu. Dlaczego może prowadzić do niepłodności? Wiąże się bowiem ze zmniejszeniem koncentracji plemników w jednej porcji spermy.

Problemy z ruchliwością plemników

Według norm Światowej Organizacji Zdrowia prawidłowa ruchliwość plemników pozwalająca na naturalne zapłodnienie występuje w sytuacji, gdy więcej niż 32 proc. plemników wykazuje ruch postępowy, tzw. do przodu.

Również w tej kategorii wymienić można odstępstwa, które mogą powodować niepłodność.

• Asthenozoospermia– to termin określający nieprawidłową ruchliwość plemników, tj. poniżej 32 proc. w jednej próbce spermy. Oznacza to, że jest zbyt mało plemników zdolnych do przedostania się do komórki jajowej w celu jej zapłodnienia. Stan ten może być odwracalny, jeżeli jego podłożem jest niehigieniczny tryb życia (np. nałogowe palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu czy narkotyków, a także przegrzewanie genitaliów).

Niewłaściwa budowa plemników

W jednej próbce spermy powinno znaleźć się minimum 4 proc. prawidłowo zbudowanych plemników.

Gdy jest ich mniej, szanse na zapłodnienie naturalne znacznie (nawet trzykrotnie) spadają, ponieważ uszkodzone plemniki nie są w stanie dotrzeć do komórki jajowej lub wniknąć do jej środka. Możliwe jest natomiast wykorzystanie „dobrych” plemników do technik wspomaganego rozrodu.

• Teratozoospermia– to wykrycie w ejakulacie ponad 96 proc. nieprawidłowo zbudowanych plemników. Najczęściej wady te dotyczą niedojrzałości plemników, oraz nieprawidłowości w budowie główki (m.in. główki amorficzne, okrągłe, z niewyraźnym konturem, wydłużone, podwójne lub potrójne, zbyt małe czy za duże, główki z wakuolami), wstawki (wstawka zbyt gruba, za cienka, zbyt długa, za krótka, przyczepiona do główki, a nie do osi, wstawka z ostrym załamaniem), a także witki (np. witka zbyt krótka lub za długa, podwójna, o zmiennej długości, spiralna lub ostro załamana w jednym miejscu). Wystarczy jeden defekt w którymkolwiek z tych regionów, aby plemnik był zaklasyfikowany jako nieprawidłowy.

Zaburzenia genetyczne

Często – nawet w 20 proc. przypadków – zdarza się, że badania morfologii nasienia nie wykazują nieprawidłowości, a mimo tego nie dochodzi do zapłodnienia naturalnego lub efektem jest poronienie na wczesnym etapie ciąży.

W takiej sytuacji problem może dotyczyć struktury DNA plemnika i konieczne może okazać się wykonanie badania jego jakości genetycznej, które wskaże ilość plemników o uszkodzonym DNA w jądrze komórkowym.

• Uszkodzenie chromatyny plemnikowej – chromatyna to substancja znajdująca się w jądrze komórkowym plemnika, w której skład wchodzi przede wszystkim DNA, ale także RNA i białka. Gdy dochodzi do jej uszkodzenia, niemożliwe lub bardzo utrudnione jest zapłodnienie naturalne. W wielu przypadkach możliwa jest produkcja prawidłowych pod względem genetycznym plemników po zaprzestaniu kontaktu z potencjalnie szkodliwymi czynnikami (np. papierosami, stresem, toksycznymi substancjami).

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz