Jakie są przyczyny powstawania i leczenie żylaków?

Żylaki są anomaliami w budowie i funkcjonowaniu żył powierzchniowych kończyn dolnych, objawiające sięcharakterystycznym nadmiernym rozszerzeniem, a także poskręcaniem żył.  Częściej występują u kobiet niż u mężczyzn i są przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości takich jak  ból, skurcze oraz uczucie ciężkości nóg.

Ze względu na przyczyny powstania rozróżnia się żylaki pierwotne oraz wtórne.

Żylaki pierwotne tworzą się samoistnie, na skutek zaniku tkanki sprężystej budującej ściany naczyń krwionośnych. Prowadzi do nadmiernego rozciągania ścian żył i upośledzenia pracy zastawek żylnych, których zadaniem jest zapobiegania cofaniu się krwi w tych naczyniach.  Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu żylaków są:

• uwarunkowania dziedziczne
• wiek
• płeć
• ograniczenie ruchu wynikające z siedzącego lub stojącego trybu pracy
• ciąża
• stosowanie niektórych leków np. antykoncepcyjnych czy sterydów
• niewłaściwa dieta i otyłość
• zbyt obcisłe ubrania
• noszenie butów na wysokich obcasach
• częste wizyty w saunie i na solarium

Żylaki wtórne są następstwem dolegliwości związanych z niedrożnością żył głębokich będą objawem zakrzepicy. Upośledzenie głębokiego przepływu żylnego sprawia, że cała krew z kończyn dolnych odprowadzana jest żyłami powierzchniowymi, które pod jej naporem tracą swoją elastyczność. Prowadzi to do niewydolności zastawek żylnych i powstawania zastoju krwi w tych naczyniach.

Leczenie

Żylaki nie tylko szpecą nogi, ale są przed wszystkim poważnym schorzeniem, którego dolegliwości powodują dyskomfort nasilający się wraz z postępem choroby i znacznie utrudniają funkcjonowanie. Nieleczone mogą być przyczyną tworzenia się zakrzepów oraz stanów zapalnych w obrębie żył powierzchniowych, które mogą prowadzić do tworzenia się owrzodzeń. Współczesna medycyna oferuje szeroki wachlarz metod leczenia żylaków dzięki temu każdy pacjent po konsultacji z lekarzem może skorzystać z najlepszej dla siebie formy terapii.

Leczenie farmakologiczne

Jest najpopularniejszym sposobem walki z tą dolegliwością. Opiera się na podawaniu pacjentom preparatów zwiększających napięcie ścian żylnych, uszczelniających naczynia krwionośne, poprawiających krążenie żylne i limfatyczne, działających przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie i antyagregacyjnie na krwinki. Chociaż wiele z tych leków dostępna jest bez recepty najlepiej zwrócić się do lekarza by ustalił ich dawkowanie i sposób przyjmowania. W leczeniu żylaków najczęściej używanymi substancjami czynnymi są:

• Flawonoidy są to związki pochodzenia roślinnego powszechnie stosowane w leczeniu dolegliwości związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu sercowo – naczyniowego. Mają udowodnione działanie uszczelniające naczynia krwionośne, a także spazmolityczne, moczopędne i antyoksydacyjne. Wszystkie te właściwości sprawiają, że doskonale łagodzą dolegliwości towarzyszące żylakom.  Jednym z przedstawicieli tej grupy związków jest diosmina. Jej regularne stosowanie przez co najmniej cztery tygodnie wpływa na zwiększenie elastyczności ścian naczyń żylnych i zmniejszenie obrzęków co prowadzi do znacznej redukcji dolegliwości towarzyszących żylakom. Ponadto diosmina zapobiega tworzeniu się stanów zapalnych i owrzodzeń w obrębie chorych żył. Na uwagę zasługuje również rutyna oraz inne rutozydy (trokserutyna, okserutyna), które są doskonałymi antyoksydantami niszczącym wolne rodniki. Niwelują także ból i kurcze nóg, swędzenie skóry oraz występowanie obrzęków.
• Kumaryny i dikumarole to związki pochodzenia roślinnego o działaniu przeciwzakrzepowym i rozrzedzający krew. W sprzedaży dostępne są również syntetyczne pochodne tych substancji mające takie samo zastosowanie jak naturalne leki. Kumaryny rozkurczają mięśnie gładkie zmniejszając ciśnienie wewnątrz żył, a także wspomagają drenaż limfatyczny w obrębie kończyn dolnych, mają również właściwości przeciwobrzękowe i moczopędne. Niektóre z substancji należące do tej grupy mogą powodować uczulenia na światło. Roślinami bogatymi w kumaryny są kasztanowiec, połonicznik, aminek egipski i nostrzyk. Wyciągi z tych surowców leczniczych wchodzą w skład wielu preparatów stosowanych w leczeniu żylaków.
• Saponiny są związkami roślinnymi, które między innymi uszczelniają naczynia krwionośne. W terapii żylaków stosowana jest głównie escyna wyekstrahowana z kasztanowca. Wykazuje się silnym działaniem przeciwobrzękowym, uszczelniającym naczynia oraz zwiększającym napięcie ścian żylnych. Ponadto hamuje powstawanie procesów zapalnych, a także zwalcza wolne rodniki. Saponiny występują również w miłorzębie japońskim oraz ruszczyku kolczastym.
• Dobesylian wapnia jest syntetyczną substancją działającą przeciwobrzękowo, zmniejszającą przepuszczalność ścian naczyń oraz poprawiającą mikrokrażenie. Dodatkowo zmniejszającą lepkość krwi, a także zapobiegającą rozpadowi kolagenu.

Kompresjoterapia

To nie tylko metoda leczenia żylaków, ale i doskonały sposób profilaktyki tej dolegliwości. Polega na uciskaniu kończyn dolnych, tak by zapobiec powstawaniu obrzęków w ich obrębie. Do komprasjoterapii używane są rajstopy, pończochy oraz podkolanówki uciskowe. Dostępne  w czterech wariantach różniących się stopniem kompresji (ucisku) na kończynę, a o tym z którą z opcji wybrać decyduje lekarz uwzględniając indywidualny stan pacjenta. Wszystkie wyroby kompresyjne charakteryzują się zmiennym stopniem ucisku najsilniejszym w okolicy kostki i słabnącym w kierunku kolana. Takie rozwiązanie zapobiega cofaniu się krwi żylnej, nawet przy nieprawidłowo działających zastawkach.

Skleroterapia

Jest małoinwazyjną metodą leczenia żylaków. Polega na wstrzykiwaniu do chorobowo zmienionych żył preparatów oliteracyjnych, wywołujących stan zapalny w obrębie naczynia. Konsekwencją tego działania jest wytworzenie skrzepliny, która z czasem ulega zwłóknieniu i zamyka światło żyły. Niedrożne naczynie jest pomijane w krążeniu i w końcu zanika. Wskazaniem do wykonania tego zabiegu są małe zmiany żylakowe i tzw. „pajączki”. Nowszą odmianą tej metody jest echosklerapia piankowa. Ta forma zabiegu jest znacznie bezpieczniejsza ponieważ wykonywana jest pod kontrolą USG, dzięki temu lekarz może z większą precyzją kontrolować ilość oraz miejsce wstrzykiwanej substancji. Ponadto jest praktycznie bezbolesna i nie wymaga zastosowania znieczulenia, a pacjenci bardzo szybko dochodzą do siebie.

Operacyjne leczenie żylaków

Metody te stosowane są w przypadku rozległych żylaków, oraz gdy dolegliwości towarzyszące tym stanom chorobowym znacznie utrudniają normalne funkcjonowanie, a także kiedy inne formy leczenia okazują się zawodne. Obecnie stosowane jest kilka sposobów leczenia operacyjnego żylaków, a o tym który z nich będzie najlepszy i najkorzystniejszy dla pacjenta decyduje lekarz przeprowadzający zabieg. Do najpopularniejszych należą:

• flebektomia czyli całkowite lub częściowe usunięcie zmienionej chorobowo żyły
•  wewnątrzżylna albacja – zamykanie drożności naczyń żylnych za pomocą lasera, fal radiowych (VNUS) czy pary wodnej
• crossektomia – przecinanie i podwiązywanie żylaków
• stripping – najbardziej klasyczna metoda leczenia wymagająca rozległej interwencji chirurgicznej

Profilaktyka

Zapobieganie żylakom jest znacznie prostsze niż ich leczenie. Wystarczy przestrzegać poniższych zasad, aby skutecznie zmniejszyć prawdopodobieństwo pojawiania się tych dolegliwości:

• systematyczne aktywność fizyczna, zwłaszcza spacery, pływanie, bieganie
• unikanie zbyt gorących kąpieli
• rezygnacja z ciągłego chodzenia w butach na wysokim obcasie
• odpoczywanie z nogami uniesionymi ku górze
• stosowania uciskowych pończoch i rajstop
• rezygnacja z wizyt w solarium i saunie

Przykładowe leki zawierające substancje czynne wymienione w artykule

Preparaty z diosminą:

• Aflavic
• DIH
• Diohespan Forte
• Diosmina Colfarm
• Phlebodia
• Otrex 600
• Diosminex

Leki z rutyną i jej pochodnymi:

• Rutinoscorbin
• Olimp Rutinovit C
• Rutinacol
• Rutinacea Complete
• Rutinesan
• Venotrex
• Troxerutin
• Venolan
• Venoruton

Kumaryny i ich pochodne:

• Warfin
• Acenocumarol

Preparaty saponinowe:

• Aescin
• Reparil
• Sapoven
• Venescin
• Venobon
• Venocaps
• Esceven
• Cyclo 3 fort
• Varixinal

Preparaty zawierające dobesylian wapnia:

• Calcium dobesilate
• Doxium
• Galvenox