Jakie są typy zaburzeń myślenia?

Typy zaburzeń myślenia

Zaburzenia myślenia dzieli się na:

• zaburzenia treści myślenia,
• zaburzenia formy myślenia, do których zalicza się zaburzenia toku myślenia oraz zaburzenia struktury i funkcji myślenia.

Problemy te ujawniają się głównie w sposobie myślenia, mowy i formułowaniu wypowiedzi przez chorego oraz w jego zachowaniu i postępowaniu.

Podstawą w diagnozowaniu zaburzeń myślenia jest analiza sposobu wypowiedzi chorego.

Zaburzenia treści myślenia

Na zaburzenie treści myślenia składają się następujące symptomy:

• nadwartościowane myśli, czyli przekonania i sądy, które dana osoba wyznaje. Nie są to urojenia, ale wywierają zbytni wpływa na podejmowane decyzje i sposób zachowania. Osoba z nadwartościowymi myślami zachowuje się w sposób jednostronny i radykalny. W niektórych przypadkach mogą być to nawet zachowania fanatyczne, w efekcie czego dochodzi do zaburzeń osobowości. Myśli te mogą dotyczyć aspektów takich, jak dyskryminacja czy segregacja rasowa,
• urojenia, czyli chorobliwe i bezpodstawne sądy, których nie można choremu przetłumaczyć nawet poprzez logiczną argumentacje czy też realne dowody ich błędności. Treść urojeń może być różna, jednak zawsze absurdalna. Chory może na przykład mieć przeświadczenie, iż jest prześladowany, podsłuchiwany czy też obgadywany,
• automatyzm psychiczny, czyli odczucie, iż myśli, ruchy i mowa mają charakter automatyczny, a chory nie ma na nie wpływu, gdyż nie podlegają wysiłkowi woli,
• obsesje, czyli natrętne myśli od których chory nie może się uwolnić. Chory odczuwa wewnętrzną potrzebę powtarzania pewnych czynności, jak na przykład obsesyjnego liczenie do konkretnej liczby przed wykonaniem danej czynności.

Zaburzenia toku myślenia

Wśród form zaburzeń toku myślenia wyróżnia się:

• spowolnienie/zahamowanie, czyli objaw polegający na różnego rodzaju ograniczeniach szybkości myślenia i mowy. W efekcie czego, chory najczęściej potrzebuje dużo czasu, aby ubrać swoje myśli w słowa. Spowolnienie jest objawem charakterystycznym dla schorzeń schizofrenicznych, z kolei całkowite zahamowanie jest typowe dla zaburzeń depresyjnych,
• przyśpieszenie, czyli nad wyraz szybki sposób myślenia i wypowiadania się. Chory najczęściej wyróżnia się nieprzeciętną gadatliwością oraz nieustającą gonitwą myśli,
• otamowanie, czyli chwilowa i najczęściej niespodziewana przerwa w toku myślenia oraz w formułowaniu wypowiedzi. Bywa często porównywana z uczuciem pustki w głowie. Jest to zaburzenie typowe dla schorzeń schizofrenicznych,
• mantyzm, czyli natłok myśli objawiający się nadmierną ilości wątków myślenia, w efekcie czego chory przestaje kontrolować swój tok myślenia,
• drobiazgowość, czyli skłonność do niepotrzebnego rozwlekania wypowiedzi i rozpoczynania nowych, nieistotnych wątków. Ponadto chory często zakłóca główny wątek myślowy poprzez niedokańczania zasadniczego tematu wypowiedzi,
• werbigeracje, czyli samoczynne i bezcelowe powtarzanie słów i fraz sugerując się ich brzmieniem. Należy zaznaczyć, iż czynność ta jest logicznie nieuzasadniona,
• stereotypie, iteracje oraz perseweracje, czyli formy powtarzania i zawężania myśli oraz wypowiedzi do tych samych tematów i wyrażeń,
• słowotok, czyli ciągła, składająca się z dużej ilości słów, wypowiedź,
• mutyzm, czyli absolutny brak komunikacji werbalnej. To symptom obserwowany przede wszystkim w psychogennych zaburzeniach psychicznych oraz schorzeniach organicznych i schizofrenicznych.

Zaburzenia struktury i funkcji myślenia

Z kolei w przypadku zaburzeń struktury i funkcji myślenia wyróżnia się następujące objawy:

• zubożenie myślenia, tak zwaną alogię, czyli ilościowe lub treściowe ograniczenie zawartości myślenia i wypowiedzi,
• myślenie paralogiczne, czyli myślenie zdezorganizowane i niezrozumiałe, niezgodne z zasadami poprawnej budowy logicznych wypowiedzi. Chory opiera swoją wypowiedź o sformułowania zrozumiałe wyłącznie dla niego,
• myślenie nieskładne, czyli brak umiejętności łączenie poszczególnych elementów myślenia w spójną całość, spowodowane utratą gramatycznej poprawności myślenia,
• myślenie niekomunikatywne, czyli sposób myślenia nienastawiony na porozumienie się z odbiorcą i przekaz informacji. Jest to najczęściej odrealniony sposób myślenia, gdzie chory skupia uwagę tylko na swojej osobie lub swoim nierzeczywistym świecie,
• rozkojarzenie, czyli dezorganizacja myśli i wypowiedzi, która sprawia, iż wypowiedzi chorego są niejasne i chaotyczne,
• splątanie, czyli rozerwanie związków myślowych, przez co wypowiedzi chorego są niezrozumiałe i niekomunikatywne. Chory łatwo się rozprasza, a jego wypowiedź to zazwyczaj zbiór przypadkowych skojarzeń.

Myślenie to czynność bezpośrednio związana z kompetencjami językowymi, która przekłada się na umiejętność prawidłowego porozumiewania się z otoczeniem. Jednak w momencie, gdy proces myślenia zostaje zaburzony, komunikacja z drugim człowiekiem staje się ograniczona, jednostronna i bezcelowa. W efekcie czego zaczynają pojawiać się pewne bariery i ograniczenia, które bardzo utrudniają codzienne funkcjonowanie. Dlatego też, w przypadku podejrzenia zaburzeń mylenia u bliskiej osoby, należy skonsultować się z lekarzem psychiatrą, który stwierdzi przyczynę problemu i dobierze właściwą metodę leczenia.

Źródła

1. http://www.poradnikzdrowie.pl/
2. Bilikiewicz A., (red.), Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.