-1 (1)
Wbrew pozorom identyfikacja dziecka uzdolnionego to proces złożony i niełatwy. Uczeń zdolny to taki, który m.in.: posiada ponadprzeciętną inteligencję, uzyskuje wysokie oceny z większości przedmiotów (szczególnie z tych, które go interesują), potrafi bronić swojego zdania, pracuje samodzielnie oraz cechuje go twórcza wyobraźnia. Psycholodzy dość często określając zachowanie ucznia zdolnego używając słowa „nadpobudliwość”, która może przejawiać się w różnych sferach (wyobrażeniowej, intelektualnej, emocjonalnej, zmysłowo-sensorycznej, psychomotorycznej). Istnieje wiele strategii i metod identyfikowania oraz diagnozowania uczniów zdolnych. Różnią się one między sobą m.in.: przyjętą koncepcją zdolności oraz wykształceniem i doświadczeniem osoby czuwającej nad procesem.
Beata Dyrda w swojej książce „Zjawiska niepowodzeń szkolnych uczniów zdolnych. Rozpoznawanie i przeciwdziałanie.” wyróżnia dwa podejścia w diagnostyce ucznia zdolnego, a mianowicie:
- psychologiczne,
- pedagogiczne.
Według pedagożki diagnoza psychologiczna opiera się na użyciu specjalistycznych narzędzi, w tym testów oraz kwestionariuszy, zaś diagnoza pedagogiczna bazuje przede wszystkim na danych z obserwacji ucznia w środowisku szkolnym oraz na niepsychologicznych metodach diagnozy.
Rodzaje zdolności
W literaturze znajduje się wiele opisów uczniów zdolnych oraz zdolności, które najczęściej dzielone są na trzy grupy:
- poznawcze i kierunkowe,
- twórcze,
- cechy osobowości.
Dzieci zdolne cechuje wysoki poziom zdolności twórczych
Zdolności poznawcze i kierunkowe najczęściej badane są za pomocą testów inteligencji. Z tym, że mogą być one przeprowadzane wyłącznie przez osobę uprawnioną, np. psychologa. Iloraz inteligencji powyżej 140 w skali Stanford-Bineta jest interpretowany przez badacza jako ponadprzeciętny. Uczeń uzyskujący taki wynik może uchodzić za zdolnego, jednak w ocenie końcowej należy wziąć pod uwagę również inne kryteria. Jednym ze wskaźników uzdolnień mogą być wyniki szkolne ucznia, a więc średnia jego ocen. Jak wynika z badań, uczniowie uzyskujący wysoki wynik w teście badającym inteligencje oraz mający bardzo dobre i celujące oceny w szkole jako dzieci rozwijały się nieco szybciej w porównaniu do swoich rówieśników.
Najczęściej dzieci zdolne opisywane są jako:
- bardziej ciekawe świata (zadające mnóstwo pytań),
- wyjątkowo odporne (rzadko chorujące),
- (szybko opanowujące takie umiejętności, jak chodzenie czy mówienie).
Takie dzieci nie lubią bawić się z rówieśnikami, rzadko pomagają rodzicom w pracach domowych, ponieważ wolą poświęcać swój czas na zgłębianie tajników wiedzy – grając w gry logiczne lub czytając literaturę. Uczniów zdolnych można również rozpoznać na podstawie cech behawioralnych, a więc używanego przez nich słownictwa, formułowania myśli czy analizowania problemów. Najczęściej wyróżniają się na tle innych uczniów w klasie, ponieważ charakteryzuje ich: bardzo dobra pamięć, logiczne, abstrakcyjne i analityczne myślenie oraz bogaty zasób słownictwa.
