Schizofrenia w terminologii psychologicznej oznacza ciężką postać psychopatologii, która obejmuje zniekształcenia myślenia, percepcji i emocji. Szacuje się, że około 2 milionów amerykanów, powyżej 18 roku życia, będzie cierpieć na to zaburzenie. Z danych epidemiologicznych wynika, że u mężczyzn schizofrenia najczęściej pojawia się przed 25 rokiem życia, a szczytowa ilość zachorowań przypada na 24 rok życia.
U kobiet schizofrenia przeważnie diagnozowana jest między 25 a 45 rokiem życia. Ponadto schizofrenia najczęściej dotyka osób rasy białej, mieszkających na terenach miejskich. Do tego trzykrotnie częściej jest diagnozowana u ludzi z niższych warstw społecznych.
Diagnoza różnicowa
Schizofrenia to choroba trudna do diagnozowania, ze względu na to, że przed rozpoczęciem leczenia należy wykluczyć inne choroby. Rozpoznanie różnicowe oznacza proces diagnostyczny, który obejmuje określenie choroby na podstawie odróżnienia jej od innych schorzeń o podobnych objawach.
Rozpoznanie różnicowe oznacza proces diagnostyczny, który obejmuje określenie choroby na podstawie odróżnienia jej od innych schorzeń o podobnych objawach
Choroby, które przypominają schizofrenie:
- zaburzenia nastroju z objawami psychotycznymi – zdarza się, że chorzy na depresję mogą mieć urojenia winy bądź przegranej
- nadużywanie substancji psychoaktywnych – osoby, które przez długi okres czasu zażywają amfetaminę, LSD, kokainę czy inne narkotyków mogą doświadczać omamów wzrokowych
- uszkodzenie mózgu – szczególnie guz mózgu może dawać objawy podobne do schizofrenii
- zaburzenia odżywiania – niedobór niacyny, wit. C bądź alergia na białko krowie może powodować omamy i urojenia
- choroba Huntingtona – przy diagnozie różnicowej pomocny bywa wywiad rodzinny
- niewykryte zaburzenia słuchu – chory ma wrażenie, że inni szepczą, a przyczyna tego może tkwić w uszkodzeniu zmysłu słuchu
Główne typy schizofrenii
Niektórzy z badaczy uważają, że pod nazwą schizofrenia kryje się kilka różnych chorób. Do najbardziej rozpowszechnionych typów należy:
- Typ zdezorganizowany
Osoby cierpiące na schizofrenię zdezorganizowaną (dawniej hebefreniczną) charakteryzuje niespójna mowa oraz dziwaczne, nieporadne zachowania. Często takie osoby wybuchają śmiechem w sytuacji braku adekwatnych bodźców. Charakterystyczna jest również mała wrażliwość na bodźce zewnętrzne, wyrażana brakiem emocji. Urojenia i halucynacje w tym typie nie mają charakteru systematycznego, jednak jeśli się zdarzają najczęściej dotyczą ciała schizofrenika, m.in. zesztywnienia wnętrzności.
- Typ katatoniczny
Schizofrenie katatoniczna obejmuje zaburzenia motoryczne w dwóch postaciach, które występują naprzemiennie. Jest to bardzo rzadki typ schizofrenii, z którym nie każdy praktykujący psychiatra będzie mieć okazje się zetknąć. Pierwszą i bardziej powszechną cechą schizofrenii katatonicznej jest stupor. Osoby będące w stanie osłupienia, po zastygnięciu w niewygodnej pozie, potrafią nie wykonywać najmniejszego ruchu godzinami, a nawet dniami. Do tego ich ciało jest na tyle sztywne, że przypomina posąg. Poruszanie osoby w stanie osłupienia nie powoduje żadnych efektów, co najwyżej chory może zmienić pozycje ciała. Charakterystyczny dla stuporu jest także mutyzm, czyli najprościej mówiąc brak kontaktu werbalnego przy nieuszkodzonych ośrodkach mowy.
Drugą formą schizofrenii tego typu jest tzw. podniecenie katatoniczne
Drugą formą schizofrenii tego typu jest tzw. podniecenie katatoniczne. Chory jest nadmiernie pobudzony oraz przeciwstawia się próbom uspokojenia go. Zaskakująca energia i niebywała wytrzymałość przypominają nieco stan manii w chorobie afektywnej dwubiegunowej.
- Typ paranoidalny
Jest to najczęściej rozpoznawalny typ schizofrenii, diagnozuje się go u ponad połowy chorych. W typie paranoidalnym występuje większość objawów pozytywnych, są to najczęściej urojenia prześladowcze lub wielkościowe (wyolbrzymione poczucie własnej wartości) oraz halucynacje słuchowe. Schizofrenicy mogą również chorobliwie podejrzewać swojego partnera o zdradę.
- Typ niezróżnicowany
Typ niezróżnicowany jest diagnozowana przez psychiatrów w przypadku, kiedy występują trudności w przyporządkowaniu pacjenta do jednego, konkretnego podtypu.
- Typ rezydualny
Schizofrenia rezydualna charakteryzuje się brakiem podstawowych objawów, występujących w innych typach, w tych urojenia, halucynacje, dezorganizacja czy niespójność zachowania. Specyficzne dla tego typu są objawy negatywne, w typ: apatia, brak inicjatywy, płytka ekspresja emocjonalna, magiczne myślenie, zaniedbywanie codziennej higieny osobistej oraz wyraźna izolacja społeczna. Schizofrenia rezydualna najczęściej diagnoza jest w przypadków osób, które doświadczyły kiedyś epizodu schizofrenii, jednak obecnie choroba jest w fazie uśpienia bądź remisji.
Schizofrenik może zostać zdiagnozowany tylko i włącznie prze psychiatrę, jednak podstawowa wiedza na temat poszczególnych typów czy objawów może przydać się każdemu. Dzięki szybkiemu rozpoznaniu symptomów chory może trafić od razu do specjalisty, który docelowo będzie zajmował się jego leczeniem. Ponadto warto wiedzieć, że halucynacje i omamy to pojęcia tożsame. Chorzy doświadczający omamów uważają, że odbierane wrażenia pochodzące ze zmysłów są jak najbardziej prawdziwe. Halucynacje można podzielić na kilka podtypów, w zależności od analizatora zmysłu, w tym: słuchowe, węchowe, wzrokowe, somatyczne oraz smakowe.
