-1 (3)
Zgodnie z prawem zgoda pacjenta jest potrzebna, by lekarz oraz personel pomocniczy mógł wykonywać przy nim jakiekolwiek świadczenie medyczne.
Zgoda pacjenta nie zawsze jest konieczna
Uzyskanie jej jest niezbędne, by przeprowadzić:
- badanie
- leczenie
- eksperyment medyczny z udziałem pacjenta
- zajęcia pokazowe dla studentów medycyny
- zabieg operacyjny
- standardową diagnostykę
- zabieg operacyjny o podwyższonym ryzyku dla życia i zdrowia, a także mogący spowodować ciężkie uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia
- diagnostykę wiążącą się z podwyższonym ryzykiem dla życia i zdrowia, mogącą doprowadzić do ciężkiego rozstroju zdrowia i uszkodzenia ciała
- metody lecznicze obarczone ryzykiem utraty zdrowia lub życia przez pacjenta, a także mogące spowodować ciążki uszczerbek na zdrowiu i uszkodzenie ciała
- wszelkie inne świadczenia medyczne
Każdy pacjent powinien samodzielnie i w pełnie świadomie udzielić swojej zgody. Przeważnie ma ona formę ustną, ale dopuszczalna jest również zgoda w sensie dorozumianym, czyli wyrażona przez każde zachowanie świadczące o tym, że pacjent chce poddać się procedurom medycznym. Zgoda pisemna jest potrzebna przy wykonywaniu zabiegów operacyjnych i innych procedur medycznych, których wykonywanie wiąże się z podwyższonym ryzykiem zagrożenia życie lub spowodowania uszczerbku na zdrowiu.
Ustawodawca w odrębny sposób traktuje osoby małoletnie, ubezwłasnowolnione, a także niezdolne do samodzielnego podejmowania decyzji. W tym wypadku potrzebna jest tzw. zgoda zastępcza wyrażona przez opiekuna faktycznego, prawnego lub sąd opiekuńczy. W przypadku, gdy taki pacjent jest w stanie sam podjąć decyzję, a małoletni ma powyżej 16 lat potrzebna jest również jego zgoda.
Świadczenia medyczne bez zgody pacjenta
Ustawodawca zezwala na wykonanie procedur medycznych bez zgody pacjenta lub jego pełnomocnika jedynie w przypadku wyższej konieczności, gdy zagrożone jest życie pacjenta.
Lekarz może także wykonać zabieg operacyjny, badanie lub diagnostykę łączące się z podwyższonym ryzykiem jeżeli opóźnienie wynikające z czasu oczekiwania na uzyskanie zgody może spowodować zagrożenie życia pacjenta lub spowodować ciężki uszczerbek na zdrowiu.
Jeżeli to możliwe przed wykonaniem jakiekolwiek procedury medycznej lekarz powinien skonsultować się z innym przedstawicielem swojego zawodu najlepiej o tej samej specjalności.
W obydwu wypadkach adnotację o wykonaniu zabiegu lub innego świadczenia medycznego oraz zaistniałych okolicznościach należy umieścić w dokumentacji medycznej.
W przypadku zabiegów łączących się ze zwiększonych ryzykiem lekarz musi jak najszybciej poinformować sąd opiekuńczy lub prawnego opiekuna.
Nawet pomyślne wykonanie świadczeń medycznych bez zgody pacjenta nie zwalnia lekarza z odpowiedzialności karnej, cywilnej czy zawodowej.
Źródła
- Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
- Konwencja o ochronie i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny z 19 listopada 1996r.
- Karta Praw Pacjenta
- Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 6 listopada 2008 r.
- Kodeks Etyki Lekarskiej
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
- Kodeks cywilny
- Kodeks karny
Więcej
Prawo medyczne. Komentarze i glosy do orzeczeń sądowych: Księgarnia LexisNexis
